Kraan
Κάποιοι «trippy» Γερμανοί…
Η νεολαία της Δυτικής Γερμανίας το 1970 δεν είχε ζήσει τίποτε από τον πόλεμο 25 χρόνια μετά τη λήξη του και λογικά, αφού οι περισσότεροι είτε αγέννητοι ήταν, είτε μωρά και ό,τι ήξεραν το ήξεραν από τις αφηγήσεις των πατεράδων και πολύ περισσότερο των παππούδων τους (όσων φυσικά δεν είχαν καταφύγει στην Αργεντινή ή δεν ήταν κατηγορούμενοι στη Δίκη της Νυρεμβέργης ή δεν είχαν αυτοκτονήσει με κυάνιο για να μην πιαστούν ζωντανοί!!). Αλλά ούτε και από την διαίρεση της χώρας τους μπορούσαν να πουν πολλά καθόσον ήταν πιτσιρικάδες το 1961 όταν η χώρα τους «σχίστηκε» στα δύο. Η Δυτική Γερμανία τότε κάτω από την μνημειώδη ιστορικά καγκελαρία του Willy Brandt πάσχιζε να ξορκίσει το αμαρτωλό παρελθόν της και με την περίφημη «Ostpolitik» του να τείνει «χείρα ειρήνης» στη γείτονα Σοβιετοκρατούμενη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ή DDR για τους μυημένους…) η οποία όσο περήφανη κι αν ήταν από την κατάπνιξη της «Άνοιξης της Πράγας» το 1968 από τα Ρωσικά τανκς, ούτε καν διανοείτο ότι δεν της έμεναν παρά λιγότερο από 20 χρόνια ζωής ακόμα…
Όχι, τα έφηβα Γερμανόπουλα της εποχής τίποτε δεν ήξεραν από ιστορία. Ήξεραν όμως από μουσική και αφομοίωναν με λύσσα τα μουσικά και κοινωνικά κινήματα που ξεσπούσαν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, μαγεύονταν από τις Ανατολίτικες Φιλοσοφίες και το ρεύμα του χιππισμού και ονειρεύονταν να δημιουργήσουν μια «δική τους» σκηνή. Μέσα στο πνεύμα αλληλεγγύης, ισότητας, αυτοδιαχείρισης και κατάργησης πάσης απαγόρευσης που επέτασσαν οι ιδεολογίες της εποχής δημιουργούσαν κοινόβια και κομμούνες και έχτιζαν δικές τους ουτοπικές κοινωνίες αρνούμενοι κάθε επαφή με την πραγματικότητα και αφοσιωμένοι αποκλειστικά στα τραγούδια τους.
(Από Αριστερά : Johannes Pappert, Peter Wolbrandt, Jan Fride και Hellmut Hattler)
Κάτι τέτοιοι τύποι ήταν και οι Kraan που φτιάχτηκαν το 1970 στο Ulm, Baden-Württemberg της Δυτικής (τότε) Γερμανίας από τους : Hellmut Hattler (μπάσο), Jan Fride (ντραμς), Peter Wolbrandt (κιθάρα, φωνή) και Johannes Pappert (σαξόφωνο). Όλοι τους σπουδαστές στην Βερολινέζικη Σχολή Καλών Τεχνών και ως εκ τούτου κατέχοντας μια πολύ πλατιά κουλτούρα, εμπλούτισαν τη μουσική τους με ένα ασύλληπτο στα πρώτα τους άλμπουμ θεματικό περιεχόμενο, που στο σύνολό του ανήκει στα πλαίσια της επιστημονικής φαντασίας και της κοσμικής έρευνας, βγαλμένη από ηλεκτρονικές ηχητικές πηγές και εκτελεσμένη πάνω σε χαλαρές συνθετικές δομές που «έξυσαν» τον τοίχο της free jazz.
Και όπως όλες οι αναρχοαυτόνομες παρέες της εποχής, έφτιαχναν μόνοι τους τα τραγούδια, επιμελούνταν τα εξώφυλλα και έκαναν ακόμα και την παραγωγή μόνοι τους (τουλάχιστον στους 4 πρώτους δίσκους τους που εξετάζουμε εδώ), χωλαίνοντας στο τελευταίο γιατί ένας έμπειρος παραγωγός θα «απογείωνε» κι άλλο τον ήχο τους, αλλά δεν ήθελαν να τον δουν ούτε ζωγραφιστό!!
Σπάνια «έντυναν» με στίχους τα κομμάτια τους, καθιστώντας ινστρουμένταλ την πλειοψηφία τους (θα δούμε παρακάτω γιατί…) και στρίμωξαν μέσα σ' αυτά όλα τα όνειρα ελευθερίας που έκρυβαν μέσα τους. Με την κατάργηση των κάθε λογής περιορισμών και την εξαιρετική μουσική κατάρτιση ειδικά των Wolbrandt και Pappert, τα «έντυναν» με ένα βασικό θέμα στην αρχή και στο τέλος και στη μέση «ξέφευγαν τελείως», αλλά δεν δίσταζαν ακόμα και τα ροκ τραγούδια να τα πλαισιώσουν με άναρθρες κραυγές, μεταλλικά συρσίματα και χτυπήματα σε τσίγκους, κουδούνια και ό,τι άλλο μπορεί να προσφέρει ήχο πλην των μουσικών οργάνων. Όμως (και εδώ είναι η μαγκιά τους) δεν «βάραγαν αβέρτα στο βρόντο» τους άναρχα δομημένους αυτούς ήχους, αλλά τους «λουστράριζαν» με τον τρόπο τους και την μίξη τους, προσέχοντας πού τους τοποθετούσαν και πόση ώρα θα διαρκούσαν, μετατρέποντας τους σε αναπόσπαστο μέρος του τραγουδιού.
Δεν έπαιζαν όμως prog και κακώς συμπεριλαμβάνονται στο σχετικό λήμμα στις εγκυκλοπαίδειες. Ενσωμάτωναν έθνικ στοιχεία στην free-jazz τους (χωρίς να φτάνουν όμως τους μάστορες Embryo) και αργότερα κολύμπησαν στο Fusion.
Μα θα μου πείτε, kraut δε έπαιζαν;
1.- Kraan (1972)
Tracklist : Sarah's Ritt Durch Den Schwarzwald - M.C. Escher - Kraan Arabia – Head - Sarah Auf Der Gänswies'.
(Spiegelei \ Intercord 28 778-9 U)
Παραγωγή : Kraan
Όσο κι αν διαφωνούν κάποιοι, δεν υπήρξε Γερμανικό γκρουπ των σέβεντις που να μην επηρεάστηκε από τους πρώτους δύο ψυχεδελικούς δίσκους των Pink Floyd. Οι Kraan δεν μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση, καθόσον όλος ο δίσκος στοιχειώνεται από αυτούς με ατέλειωτες περιπλανήσεις σε space μονοπάτια και «ηλεκτρονίζοντα» κήμπορντς παιγμένα από κάποιον Romi (άνευ άλλων στοιχείων). Εδώ όμως ανακατεύονται και οι free–jazz διδαχές των μεγάλων δασκάλων, αφομοιωμένες πλήρως από τα εξαίσια πνευστά του Pappert και υποβοηθούμενες από τις καταπληκτικές κιθάρες του Wolbrandt που μπορεί να πηγάζουν (όπως όλες) από τα μπλουζ, ξεφεύγουν όμως και παρεκτρέπονται συχνά ,οδηγώντας σε εξωτικά και ανεξερεύνητα (μέχρι τότε εννοείται) μονοπάτια (ψαγμένα φυσικά πρώτα από τον Hendrix…). Εκεί που χωλαίνει ο δίσκος είναι τα χείριστα φωνητικά του Wolbrandt (δικό του είναι και το εξώφυλλο με ένα παραδείσιο πουλί με σύννεφα πνιγμένα σε ένα κόκκινο ηλιοβασίλεμα και πολλά χρώματα να πλαισιώνουν το όνομα της μπάντας) και στην πρωτόγονη παραγωγή που δεν ξύνει καθόλου τις γωνίες στο παίξιμο των μουσικών τονίζοντας την «αγριάδα» των τραγουδιών τους. Μια τέτοια αγριάδα συναντάμε στο M.C. Escher με τις κιθάρες να χαρντροκίζουν και τα πνευστά να το απογειώνουν ή στο Sarah's Ritt Durch Den Schwarzwald, ένα ελεύθερο τζαμάρισμα που δείχνει το περίφημο παίξιμο των μουσικών, με τα πνευστά του Pappert να μας οδηγούν στο διάστημα για πρώτη φορά πριν προσγειωθούν από τις κιθάρες ακολουθώντας τες.
Βρισκόμαστε όμως στο 1972 και δεν νοείται δίσκος χωρίς μεγάλο κομμάτι. Το 18λεπτο Head που καταλαμβάνει σχεδόν όλη την β΄ πλευρά βρίθει από ασταμάτητα riffs (έτσι ήταν οι κιθαρίστες τότε…) και με πνευστά που πλανώνται στην ομίχλη ενός ονείρου, λικνίζονται αέρινα σε αόρατα παλάτια για να τα αρπάξουν οι φτερωτές λάμιες και να δαιμονιστούν στροβιλιζόμενα, πετώντας γρήγορα και χωρίς ανάσα σε ανείπωτες αβύσσους και να σβήσουν εξίσου όμορφα όπως μπήκαν. Φλύαρο πάντως το σόλο του ντράμερ Fride, αλλά… κάτι δεν έπρεπε να κάνει κι αυτός;
Η καλύτερη στιγμή του δίσκου όμως και η αιτία που οι Kraan ήταν από τους πρώτους που έβαλαν ethnic στοιχεία στη μουσική τους, δεν είναι άλλη από το εξαιρετικό 10λεπτο Kraan Arabia, όπου τα ανατολίτικα τουμπελέκια παρασέρνουν στο κλίμα τα πνευστά μαζί με τις κιθάρες για να πάνε να πιάσουν τους καημούς των καραβανιών στην έρημο, οδηγώντας μας σε παραμυθένιες πόλεις με εξωτικές χορεύτριες, σακιά με μπαχαρικά και σεντούκια με χρυσά κυρτά σπαθιά και μπακιρένια λυχνάρια (τα υπόλοιπα τα ξέρετε…). Είναι φοβερό το πόσο οι ανατολίτικες κλίμακες μαζί φυσικά με τις φιλοσοφίες κυριαρχούσαν στις κουλτούρες των νέων μουσικών της εποχής. Και ο δίσκος τελειώνει και πάλι με την Σάρα όπως άρχισε, που εδώ μάλλον μιλάει η ψυχή της κι όχι αυτή, σε ένα απαλό χάδι των κιθάρων καλυμμένων με τα πολύχρωμα υφαντά των πνευστών στο Sarah Auf Der Gänswies'.
Ένα αξιόλογο ντεμπούτο «…experimented with ethnic, psychedelic / acid tastes and discreet electronic manipulations…» κατά τον ηλεκτρονικό ιστό, που δεν φτάνει όμως τα αριστουργήματα της Γερμανικής Σχολής της εποχής, αλλά με πολλές υποσχέσεις για κάτι καλύτερο στο μέλλον.
(***)
2.- Wintrup (1973)
Tracklist : Silver Wings - Mind Quake – Backs - Gut Und Richtig – Wintrup - Jack Steam.
(Spiegelei \ Intercord 28 523-9 U)
Παραγωγή : Kraan
Στο ασπρόμαυρο εξώφυλλο που επιμελήθηκαν οι ίδιοι ποζάρουν ημίγυμνοι και πολύ χαμογελαστοί. Και νιώθουν έτσι, φαίνεται, γιατί αποφεύγουν τους ατέλειωτους αυτοσχεδιασμούς του πρώτου τους δίσκου και, στην προσπάθειά τους να φτιάξουν καθαρά δομημένα τραγούδια, το γυρίζουν στο ροκ. Αυτή την αίσθηση μας δίνει το Silver Wings με τα ανατολίτικα περάσματα των πνευστών, το Gut Und Richtig με τα ΠΟΛΥ ΠΑΡΑΞΕΝΑ φωνητικά (είναι το μοναδικό κομμάτι από τους Kraan που μου έχει καρφωθεί στο μυαλό) και το καλό «χέβυ» Jack Steam. Αυτή όμως η ροκ στροφή δεν τους βγαίνει, γιατί δεν μπορείς να πιάνεις ένα βασικό riff και να κολλάς ξεκάρφωτα τζαζ πνευστά (όταν τα αφήνουν βέβαια να ξεχυθούν, γιατί οι κιθάρες εδώ έχουν την πρωτοκαθεδρία…). Κάπου έπρεπε να το δουλέψουν ακόμα.
Δεν ξεχνούν όμως τα φρη-τζαζ περάσματα στο Backs που δίνουν και πάλι την ευκαιρία στα πνευστά να πετάξουν λίγο από πάνω από τις ροκ γραμμές του κομματιού αλλά χωρίς τίποτε το συνταρακτικό, αντιθέτως κουράζουν τα επαναλαμβανόμενα ακαταλαβίστικα φωνητικά του Wolbrandt (τι φαλτσαδούρα ο τύπος Θεέ μου!).
Τα δυο κομμάτια που αξίζουν είναι το Mind Quake (με το φλάουτο της αρχής να θυμίζει δαιμονισμένα Camel) με πολύ καλές κιθάρες και ήχους ποτηριών, μπύρας και κουταλιών να ηχούν στο τέλος ανατρέποντας τα πάντα και το Wintrup, όπου μας εκπλήσσουν ευχάριστα νοσταλγώντας το San Francisco 6 χρόνια πριν με ακουστικές κιθάρες, tablas, ψυχεδελίζοντα «φτιαγμένα» φωνητικά (και προσεγμένα, ποιος τραγουδούσε;) να αφηγούνται «…Καθόμαστε στην κουζίνα μέσα σε πιάτα, πιρούνια και φλιτζάνια / είναι απλά ένα άδειο ψυγείο υπάρχουν μόνο άδεια βάζα / την Κυριακή πεινάμε γιατί κανένας δεν μας έφερε φαΐ / ξεχάσαμε να το κάνουμε στο Σάββατο όταν ήμασταν χοντροί και νιώθαμε τόσο όμορφα / θά 'πρεπε νά 'μασταν τόσο συνετοί / να χρησιμοποιούμε τα κεφάλια μας έως τώρα να στέλνουμε στα δωμάτιά μας ψυχρά απόντα σπασμένα φτερά / μέσα σε ηχεία, ντράμς και χορδές μονάχα με σπασμένες μπαγκέτες…» σπάζοντας κάθε ρεκόρ στους στίχους τους, που το προτιμώ χίλιες φορές από τα ροκ εξαμβλώματα του υπόλοιπου δίσκου.
Είναι η προσδοκία να γράψουν ολοκληρωμένα τραγούδια και όχι ολοένα αυτοσχεδιαστικά μαλλιοπλέγματα. Μια προσδοκία όμως που έμεινε προσδοκία…
(**½)
3.- Andy Nogger (1974)
Tracklist: Stars - Andy Nogger - Nam Nam - Son Of The Sun - Holiday Am Marterhorn – Home - Yellow Bamboo.
(Spiegelei \ Intercord 26 439-0 U)
Παραγωγή : Kraan
Ο πασίγνωστος σήμερα Conny Plank αναλαμβάνει την κονσόλα του ηχολήπτη και τους παίρνει από το χέρι, χτίζοντας μαζί τους νότα προς νότα το πιο prog άλμπουμ τους που αξίζει να μπει στις σχετικές εγκυκλοπαίδειες. Τουλάχιστον προσπαθούν χωρίς να έχουν φυσικά την στόφα των Ιταλών και των Γάλλων συναδέλφων τους να προσπαθήσουν να πιάσουν τον περφεξιονισμό των Εγγλέζων.
Παρ' όλα αυτά εδώ τα σόλα τους δείχνουν την ωριμότητά τους να ξεφύγουν από τους ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς των προηγούμενων δίσκων και επιτέλους να κάνουν κάτι έντεχνο δικό τους προσωπικό και πολύ προσεγμένο, αλλά… πνιγμένο από επαναλαμβανόμενους κυρίως χορευτικούς ρυθμούς σύν τα φωνητικά που είναι για γέλια!!! Μόνο στα ινστρουμένταλ τα καταφέρνουν καλύτερα!!
Παρ΄ ότι βάζουν «λουρί» στον Pappert, στα Yellow Bamboo και Nam Nam κάνει το καλύτερο σόλο του στο σαξόφωνο βγάζοντας και μια acid χροιά και η απουσία του λάμπει στα αδιάφορα φάνκυ Andy Nogger και Son Of The Sun.
Είπαμε πριν ότι προσπάθησαν να βγάλουν το πιο prog άλμπουμ τους. Το Stars με τα πολυεπίπεδα σόλο της κιθάρας δείχνει ότι εν μέρει τα κατάφεραν, το ινστρουμένταλ Holiday Am Marterhorn δείχνει πόσο μα πόσο πολύ τους επηρέασε το One of These Days των Floyd καθώς είναι όλο χτισμένο πάνω του, ενώ το Home, η πιο ψυχεδελική στιγμή του δίσκου με πολύχρωμα κουδουνιστά κρουστά, υψώνει έναν συμπαγή τοίχο από βασιλικές κιθάρες, που μαζί με τα πνευστά και τα κήμπορντς γίνονται σκαλιά για να σκαρφαλώσεις προς την άλλη πλευρά, προς ένα ατέλειωτο όνειρο ελευθερίας και ανεμελιάς όπως η προπολεμική(;) καλλονή με τα μωβ μαλλιά να ατενίζει πάνω από την παραλιακή πόλη στο εξώφυλλο.
Ίσως η καλύτερη στιγμή τους.
(***)
4.- Let It Out (1975)
Tracklist: Bandits In The Woods – Luftpost – Degado - Prima Klima - Let It Out - Die Maschine - Heimweh Nach Übersee - Picnic International.
(Spiegelei \ Intercord 26 542-1 U)
Παραγωγή : Kraan
Μετά το πολύ καλό Live της ίδιας χρονιάς, ο Conny Plank προσθέτει τον Ingo Bischof στα κήμπορντς και παραμερίζει όλα τα άλλα, ολοκληρώνοντας την μετάλλαξή τους από αυστηρά λυρική σε επιτηδευμένα εμπορική μπάντα.
Εδώ έβαλαν στόχο να τα κονομήσουν : Στο Degado η κιθάρα ακούγεται «αφλόγιστη και κυριλέ» σαν να παίζει στο σαλόνι μπροστά σε κουστουμάτους με την σαμπάνια στο χέρι, θυμίζοντας τα πρωτοχρονιάτικα πάρτυ της ZDF (τα θυμάστε;), το Bandits In The Woods θυμίζει J.J. Cale και φτιάχτηκε για τις γερμανικές ντισκοτέκ της εποχής και το ινστρουμενταλ Prima Klima θα ταίριαζε περισσότερο στην Sade ή στους Chicago!!
Εδώ όμως ο Bischof προσθέτει και τους fusion λεονταρισμούς του στα καλά Luftpost και Heimweh Nach Übersee, ενώστο αδιάφορο Picnic International δράττεται της ευκαιρίας να αποδείξει την δεξιοτεχνία του στο ηλεκτρικό πιάνο (και όχι πλέον στο μέλλοτρον…).
Ό,τι έμεινε από τους παλιούς Kraan το στύβουν εδώ για τελευταία φορά στο φάνκυ Let It Out με ωραία περάσματα από τα πνευστά και την κιθάρα και αγνώριστα φωνητικά από τον Wolbrandt. Όσο για το Die Maschine, επαληθεύει τον τίτλο του βασισμένο σε έναν ξερό μηχανικό ρυθμό από ρυθμοκούτι και echo φωνητικά. Μα οι Floyd το είχαν κάνει αυτό και το είχαν τερματίσει τόσο στο Dark Side…. όσο και στο Welcome to the Machine της ίδιας χρονιάς. Γιατί λοιπόν να πρωτοτυπήσουν οι Kraan; Μας εκπλήσσει όμως το πολύ καλό εξώφυλλο του Peter Wolbrandt με δυο παγώνια να ερωτοτροπούν μπροστά από χορεύτρια με μπικίνι και πράσινα φτερά χήνας πίσω της, η οποία (χορεύτρια) τρίβει το κεφάλι της βγάζοντας άστρα…
Το prog ταξίδι τους τελειώνει άδοξα (όπως όλα το 1975) χωρίς όμως να έχουν πέσει ολοκληρωτικά και μας δίνουν ένα αξιοπρεπές δείγμα πριν μεταλλαχτούν σε κάτι που ούτε και οι ίδιοι δεν γνώριζαν καλά – καλά… Ρίξαν πολύ νερό στο κρασί τους γιατί η έμπνευση είχε καεί και έπρεπε να προχωρήσουν κάπου αλλού. Το ζήτημα είναι, εμάς μας αρέσει έτσι όπως γίνανε ή όπως πάνε να γίνουν; Μάλλον όχι όταν έχουν προηγηθεί τόσο ωραίοι δίσκοι…
(**½)
Τα άλμπουμ Wiederhören (1977), Flyday (1978), Nachtfahrt (1982), Χ (1983), Dancing In The Shade (1989), Soul of Stone (1991), Through (2003), Psychedelic man(2007) και Diamonds (2010) που κυκλοφόρησαν μετά με πολλές αλλαγές μελών φυσικά και δεν είχαν καμμία σχέση με τις πρώτες αξιόλογες δουλειές τους.
Οι Kraan κατ΄' εμέ δεν μπόρεσαν ποτέ να ξεφύγουν από τη σκιά των Can, των Neu! και των Faust και δεν μπορώ να τους συμπεριλάβω στον kraut γαλαξία, γιατί ναι μεν έδωσαν μερικά θαυμάσια δείγματα πρωτοποριακής μουσικής αλλά, όπως πολύ σωστά ισχυρίζεται το internet, παρέμειναν πάντα μια «absolute trippy ethnic jazz rock» μπάντα…
Γιώργος Δ. Δημόπουλος.-
Πηγές:
Prog archives
Rate your music
Youtube
Discogs
ΠΟΠ και ΡΟΚ τεύχος №: 52 (ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1982) σελ. 66.
