4.) Wee Tam and the Big Huge (1968)

Track listing: Disc one (Wee Tam): Job's Tears – Puppies - Beyond the See - The Yellow Snake - Log Cabin Home in the Sky - You Get Brighter - The Half-Remarkable Question – Air - Ducks on a Pond.

Disc two (The Big Huge): Maya - Greatest Friend - The Son of Noah's Brother - Lordly Nightshade - The Mountain of God - Cousin Caterpillar - The Iron Stone - Douglas Traherne Harding - The Circle Is Unbroken. 

Elektra EKS - 4036

Παραγωγή : Joe Boyd

Πρόκειται για την υπέρλαμπρη συνέχεια του προηγούμενού τους αριστουργήματος, που επισκιάστηκε άδικα ενώ θα μπορούσε να σταθεί δίπλα του ως ένα ψυχεδελικό ζαφείρι προκαλώντας μια καθαρή ανάταση της ψυχής μας, με μια λεπτή γραμμή να την χωρίζει από την έκσταση. Οι πραματευτάδες συνεχίζουν το τρελό ταξίδι τους ακολουθώντας μυστικά καραβάνια και το βράδυ μαζεύονται και πάλι γύρω από την φωτιά με ένα μπουκάλι ρούμι και αφηγούνται τα μαγικά τρελά παραμύθια τους. Δεν υπάρχει δομή, δεν υπάρχει μέτρο, δεν υπάρχει σύνθεση, δεν υπάρχει τραγούδι όπως το ξέρουμε, παρά μόνο ήχοι ατάκτως ερριμμένοι και γεμάτοι μαγεία, ραμμένοι σε κομμάτια που σπάνια έχουν σχέση μεταξύ τους και από το ένα στο άλλο μένεις έκθαμβος. Τα δε γαλήνια, πολύχρωμα, μεστά, αέρινα, άυλα και σε σημεία μη γήινα φωνητικά τους είναι σκέτο βάλσαμο, όπως ακριβώς και η μουσική τους. Σίγουρα τα μαγικά μανιτάρια και το πνεύμα της Flower Power συντέλεσαν στην δημιουργία τούτου του δίσκου και θα κάπνιζαν στον εγκέφαλο του Williamson όταν εξηγούσε τον τίτλο του: «…Είδαμε έναν τύπο να κρατάει ένα μεγάλο σκύλο και ξέραμε κάποιον Wee Tam στο Εδιμβούργο. Ήταν μια καλή ιδέα να τα ενώσουμε για κάποιον που κοιτάει ψηλά στα άστρα: Wee Tam and the Big Huge. Σαν την απεραντοσύνη του σύμπαντος…» (σε μετάφραση του γράφοντα).

Οι δε στίχοι είναι εξωπραγματικοί, άκρως σουρεαλιστικοί (οι τίτλοι και μόνο τα λένε όλα για το τι θα ακούσουμε εδώ) και περά για πέρα ασύλληπτοι.

Το σιτάρ μαγεύει στο άκρως ψυχεδελικό αυτό ταξίδι: στο πεντάλεπτο Puppies ένα κουτάβι εξηγεί πώς νιώθει αν μπορούσε να τραγουδήσει, με το The Yellow Snake απαντούν στο «κάλεσμα του κίτρινου φιδιού από το νερό», στο πεντάλεπτο The Half-Remarkable Question ηχούν σαν καθαρόαιμη ινδική μπάντα και δεν τα καταφέρνουν κι άσχημα, στην εννιάλεπτη ινδική πανδαισία Maya το ρυάκι γίνεται χείμαρρος και σε οδηγεί άλλοτε στον Μωυσή, άλλοτε σε γαλέρες που διασχίζουν όλο τον κόσμο και άλλοτε στον Ριχάρδο τον λεοντόκαρδο με την πολύτιμη βοήθεια των λαστιχένιων φωνητικών που πηδάνε τις οκτάβες με ένα σάλτο σαν παιχνιδάκι, ενώ το εξάλεπτο The Iron Stone είναι η εξαιρετική συνέχεια του Waltz of the New Moon του προηγούμενου δίσκου τους και αφηγείται μια τελετουργία (ή μήπως μια θυσία;) μπροστά στο Stonehedge, με πέρα για πέρα λυπημένα φωνητικά, μια νύχτα με πανσέληνο που όσο πιο πυκνή γίνεται τόσο περισσότερο τη λατρεύουν, με δράκους να βγαίνουν από την θάλασσα.

Όπως είναι φανερό, μεγαλώνουν τα κομμάτια τους, γιατί τα έπη που διηγούνται δεν στριμώχνονται πια σε τρίλεπτα τραγουδάκια.

Και παρότι ο Dylan και εδώ με το Greatest Friend αφήνει το χνάρι του, τα ρουμπίνια δεν σταματούν να λάμπουν: στο φευγάτο επτάλεπτο με trippy στίχους Job's Tears ανακατεύουν παραμύθια, αγγέλους σε ατέλειωτα λογοπαίγνια με τα φωνητικά των κοριτσιών να τραγουδούν την ινδική φιλοσοφία («All will be one») άλλοτε μισοκοιμισμένα και άλλοτε με ήλιον θυμίζοντας επικίνδυνα τους Grateful Dead, στο δίλεπτο ινστρουμένταλ Beyond the See, όπως και στο Air, αρμόνιο και φλάουτο οδηγούν μακριά το πνεύμα καθώς μεταμορφώνουν τους εκκλησιαστικούς ψαλμούς σε τραγούδι, στο αριστούργημα Log Cabin Home in the Sky (τι τίτλος!) τηρούν την κέλτικη παράδοση σε ένα ακόμα παραμύθι με γεμάτα ζάχαρη βιολιά τραγουδώντας μεθυσμένοι από το κρασί γύρω από τη φωτιά του δάσους.

Στο εξάλεπτο You Get Brighter, μια από τις επιτυχίες τους και highlight των ζωντανών τους εμφανίσεων, προδίδουν το πνεύμα της Free Love του χιπισμού από την ανθρώπινη ζήλεια σε μια ποιητική έξαρση χωρίς ουρλιαχτά και παιάνες αλλά τόσο γλυκύτατα στην απλότητά της με ωδές στον Krishna: «…λάμπεις πιότερο κάθε μέρα κάθε φορά που σε βλέπω, ξέρω ότι ανήκεις σε όλους αλλά δεν μπορείς να αρνηθείς ότι εγώ είμαι εδώ…».

Όταν όμως ποτέ μπορέσεις πράγματι να ξαναγίνεις παιδί παίζοντας σε μια λιμνούλα με παπάκια και γύρω παραδεισένια νησιά, τότε το εννιάλεπτο παιδικό παραμύθι Ducks on a Pond θα μιλήσει βαθιά μέσα σου, με τις παιδικές καραμούζες, τα κουτάλια και τα τρίγωνα. Και είναι λογικό ίσως με τα καλύτερα φωνητικά που έχουν κάνει ποτέ να τραγουδούν «…δεν έχω πατρίδα σε τούτο τον κόσμο πια…» γιατί έφυγαν για την στρατόσφαιρά με τούτο το τραγούδι και αναρωτιέμαι εάν και με τούτο τον δίσκο «κάηκαν» ολοσχερώς…

Κατά τα λοιπά, η ψυχεδελική φολκ κυριαρχεί στο πεντάλεπτο Lordly Nightshade με μαγικές φλογέρες, στον freak θρησκευτικό ύμνο The Mountain of God, είναι αξιοθαύμαστο σε τι περιπέτειες και τι διαλόγους μπλέκεις εάν ένα έχεις μια… κάμπια για ξαδέλφη, όπως μας αποκαλύπτει το Cousin Caterpillar, πλην όμως αριστουργήματα όπως το Very Cellular… βγαίνουν μόνο μια φορά και δεν χρειάζονται αντιγραφές όπως το Douglas Traherne Harding.

Και ένας τέτοιος δίσκος δεν θα μπορούσε να μην καταλήγει σε έναν τρομερό επίλογο που σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό, στάζοντας να παρακαλάς να μην τελειώσει ποτέ το The Circle Is Unbroken: Ένα βουκολικό κέλτικο αριστούργημα με παραμυθένια πιασίματα στους αυλούς και με αναγεννησιακή άρπα που καλεί τους ιππότες («…αδέλφια από όλες τις εποχές μαζευτείτε εδώ…») γύρω από την στρογγυλή τράπεζα σε έναν άθραυστο κύκλο έρωτα και ονείρων μέσα από την θολούρα της σκόνης και γεμάτοι κρασί και ηδονές κραδαίνοντας μίσχους λουλουδιών και μαγικές κερήθρες για τροφή να ξεκινήσουν για νέα κυνήγια δράκων και μαγισσών.

Εξαιρετικός δίσκος με τους δυο τους να κάθονται αγέρωχοι πάνω σε μια πέτρινη μάντρα, που στην Ευρώπη κυκλοφόρησε διπλός ενώ στην Αμερική «σπάστηκε» σε δύο μονά άλμπουμς, τα Wee Tam και The Big Huge (γιατί;), πολύ μπροστά από την εποχή του!

Γιατί εδώ η μουσική δεν είναι για χορό, αλλά για ψυχική κάθαρση: βάλτε τα ακουστικά, κλείστε τα μάτια και αφεθείτε. Μάλλον οι ψυχιατρικές κλινικές και τα άσυλα ανιάτων θα έπρεπε να εφαρμόσουν τούτο το άλμπουμ στις συνεδρίες τους. Σίγουρα θα είχαμε λιγότερους τρελούς…

(****)

5.) Changing Horses (1969)

Track listing: Big Ted - White Bird - Dust Be Diamonds - Sleepers, Awake! - Mr. and Mrs. – Creation.

Elektra EKS - 74057

Παραγωγή : Joe Boyd

Και να η πρώτη απογοήτευση για τους οπαδούς τους (ναι, υπήρχαν και τέτοιοι, που δεν δίστασαν όμως να το στείλουν στο № 30 των εγγλέζικων τσαρτς!), καθώς οι δύο αρχηγοί αποφάσισαν να «καθαρίσουν» και να ενστερνιστούν πλήρως την σαϊεντοιλογία «χωρίζοντας τα τσανάκια τους» με τις κοπέλες τους παρά τις χαρούλες που κάνουν αγκαλιασμένοι στο εξώφυλλο. Τα κομμάτια μεγαλώνουν κι άλλο και για πρώτη φορά «σκάει μύτη» ηλεκτρική κιθάρα στο κάντρυ Big Ted, την πρώτη «γούρνα» που συναντάμε. Δυστυχώς δεν είναι η μόνη:

Οι It’s a Beautiful Day κατόρθωσαν να μας μαγέψουν με το White Bird, όμως εδώ ο ίδιος τίτλος δεν είναι παρά μια δεκαπεντάλεπτη πιστή αντιγραφή του Swift as…. σε ψυχεδελική φολκ ατμόσφαιρα με ωραίο φλάουτο, αλλά φλύαρο με ασύνδετα θέματα, εκνευριστικά επαναλαμβανόμενο και επικίνδυνο να κάψει τα τουϊτερ των ηχείων στα φωνητικά των κοριτσιών. Στο δε πεντάλεπτο Mr. and Mrs. ακούμε ακριβώς «…ένα γραμμόφωνο και παίζει τον ίδιο δίσκο…», ενώ στο δεκαεξάλεπτο Creation μέσα σε ψαλμωδίες και απαγγελίες μια mantra μας προτρέπει να «…ανοίξουμε την πόρτα μας, τα μάτια μας…» και να δεχτούμε τα σαϊεντολογικά κηρύγματά τους παρηγορώντας μας ότι «…πάντα υπάρχει δρόμος…» (τι εποχές…), δίνοντας την δική τους εκδοχή για το ξεκίνημα τούτου του κόσμου αλλά και πάλι δεύτερο Very Cellular…. δεν βγαίνει. Ούτε μπορούμε να τους συγχωρήσουμε την τελείως αταίριαστη προσθήκη προπολεμικής τζαζ και… σάλσα(!) στο τέλος.

Μόνο δυο κομμάτια σώζουν το δίσκο (από τον οποίον λείπει τελείως το σιτάρ): το εξάλεπτο Dust Be Diamonds, μια ακόμα παιδική freak στιγμή με εξαίσια φωνητικά ικανά να μεταμορφώσουν την «σκόνη σε διαμάντια» με πινελιές από το βιμπράφωνο, παιδική καραμούζα(!) και φωνητικά «πειραγμένα» σαν να τραγουδούν οκτάχρονα  «…κάποιος μου είπε ο κόσμος είναι τόσο λάθος και κάποιος μού είπε ο δρόμος είναι τόσο μακρύς…» (Φαίνεται αυτά που έπαιρναν τους κρατούσαν «ευτυχισμένους όλη την ώρα» όπως τραγουδούν…) και ο ακαπέλλα ψαλμός Sleepers, Awake! με θεσπέσια φωνητικά από τα κορίτσια, τιμώντας την παράδοση του τόπου τους αλλά… πώς θα «ξυπνήσουν οι κοιμισμένοι» με τούτο δω; Το πιθανότερο είναι να γυρίσουν απ΄ την άλλη…

Κουράστηκαν απότομα; Πού είναι η μαγεία των προηγούμενων τραγουδιών τους; Είναι τόσο μεθυσμένοι από την επιτυχία τους που δεν προσέχουν τις ρωγμές που αρχίζουν να σκάνε στην καρίνα της μαγικής γαλέρας τους;

Ίσως. Και με το να «αλλάζουν άλογα» όπως στον τίτλο (φαίνεται τα παλιά γεράσανε και έγιναν ψαρόκολλα…) δεν καινοτομούν…

(***)

6.) I Looked Up (1970)

Track listing: Black Jack Davy - Τhe Letter - Pictures in a Mirror - This Moment - When You Find Out Who You Are - Fair As You.

Elektra EKS - 2469 002

Παραγωγή : Joe Boyd

Το «δόντι» του Boyd κατάφερε και τους εξασφάλισε 4.500 $ για να εμφανιστούν στο Woodstock, πλην όμως «κόπηκαν» από την ταινία και τον δίσκο (πράγμα άσχημο για την φήμη τους αφού όλοι όσοι μπήκαν εκτόξευσαν τις καριέρες τους και τις πωλήσεις τους και ήταν η μοναδική τους ευκαιρία να κάνουν κάτι στην Αμερική). Εσφαλμένα όμως διάλεξαν αυτό το φεστιβάλ απλά για να προωθήσουν το νέο τους άλμπουμ, το οποίο βγήκε μόλις πέντε μήνες (!) μετά το προηγούμενο, πήγε στο № 30 των εγγλέζικων τσάρτς και περιλαμβάνει τρία κομμάτια που έπαιξαν στο Woodstock: το κάντρυ Τhe Letter με κανονική ροκ μπάντα από πίσω με μπάσο και ντραμς χωρίς τίποτε το ιδιαίτερο, το εξάλεπτο ψυχεδελικό φολκ αριστούργημα This Moment που θεωρείται η καλύτερη δουλειά του Heron (εγώ διαφωνώ, ούτε στέκεται δίπλα στο Mercy I Cry City) και το εντεκάλεπτο When You Find Out Who You Are που χωλαίνει σαν σύνθεση με τις σαϊεντολογικές μπούρδες του να προσπαθεί να μας υποδείξει «ποιοι, που, γιατί και πως είμαστε» και καταλήγει να μας πει ότι «είμαστε μακρυά» (από πού;).

Κατά τα λοιπά το Σκωτσέζικο λαϊκό Black Jack Davy απλά μας διασκεδάζει, σε αντίθεση με το δεκάλεπτο Pictures in a Mirror με ταξίμια ανατολίτικα που από έναν αμανέ οδηγούμαστε σε διαστρικές σφαίρες αποδεικνύοντας την ψυχεδελική επιδεξιότητά τους, αλλά δεν κολλάει με το υπόλοιπο πνεύμα του δίσκου. Εδώ δείχνουν πόσο πολύ τους έχει επηρεάσει η Ανατολή και μας θυμίζουν τι μπάντα υπήρξαν. Θεωρήθηκε η πιο πειραματική δημιουργία του Williamson (όχι από εμένα πάντως – ούτε στέκεται δίπλα στο Waltz of….). Απομένει το εξάλεπτο μπαρόκ Fair As You με ωραίο φλάουτο που μοιάζει να ταξίδεψε από το μακρινό 1612 στις μέρες μας και με την σπάνια ευκαιρία να απολαύσουμε τα κορίτσια να σολάρουν εξαιρετικά!

Παρότι στο εξώφυλλο επιτέλους ατενίζουμε τα ξωτικά να χορεύουν, ο δίσκος είναι εντελώς παράταιρος, χωρίς ενότητα και σειρά στο στυλ των κομματιών και μας οδηγεί να τα σπάσουμε μαζί τους. Μη βιάζεστε όμως γιατί το καντήλι έχει ακόμα λάδι…

(**½)

7.) U (1970)

Track listing: El Wool Suite - The Juggler's Song – Time - Bad Sadie Lee - Queen of Love - Partial Belated Overture - Light in Time of Darkness/Glad to See You - Walking Along With You - Hirem Pawnitof/Fairies' Hornpipe - Bridge Theme - Bridge Song - Astral Plane Theme – Invocation - Robot Blues - Puppet Song - Cutting The Strings - I Know You – Rainbow.

Elektra 2665001

Παραγωγή : Joe Boyd

Η πολυγραφότητά τους γέννησε μια θεατρική «σουρεαλιστική παραβολή από τραγούδια και χορούς» κατά τον Williamson υπό τον (παρμένο από την σαϊεντολογία) τίτλο U να αντιπροσωπεύει την μετάβαση από τον ζενίθ στο ναδίρ και τούμπαλιν, η οποία «ανέβηκε» στο θέατρο Roundhouse του Λονδίνου, αλλά δεν έπιασε κοινό και κριτικούς και έτσι «κατέβηκε» γρήγορα. Το δε σόου ήταν «σκέτη καταστροφή» σύμφωνα με τον Boyd.

Αυτό που έμεινε ήταν ο δίσκος με τα τραγούδια της παράστασης (δεύτερος διπλός δίσκος στην ίδια χρονιά με τον προηγούμενο, που έφτασε στο № 34 των εγγλέζικων τσαρτς, με ανυψωμένα δυο πόδια μάλλον παλιάτσου σε σχήμα U στο εξώφυλλο), που αξίζει σαν αυτόνομη προσπάθεια καθώς βρίθει από διαφορετικά ρεύματα, τα πράγματα άλλαζαν και οι ίδιοι το βλέπανε κι έτσι μάζεψαν ό,τι τους περίσσεψε από τους προηγούμενους δίσκους τους, το «λούστραραν» λίγο και μας το σερβίρανε.

Καταρχήν ξανακούμε το καλό μας σιτάρ στο οκτάλεπτο ινστρουμένταλ El Wool Suite με τις τάμπλες και τα εξωτικά φλάουτα να ζωντανεύουν το χαρέμι του μαχαραγιά (ή τον διαλογισμό του γιόγκι) και στο πεντάλεπτο Cutting The Strings που επαναφέρει τα πολύχρωμα ανατολίτικα φωνητικά του Hangman’s…. καθώς παρακολουθούμε εκστασιασμένοι τον διάλογο ενός ζευγαριού που δεν θέλουμε να τελειώσει ποτέ…

Η φολκ όμως για άλλη μια φορά μεγαλουργεί άλλοτε λίγο και άλλοτε πολύ στο αναγεννησιακό Time πάλι από τις μέρες του Hangman’s…, στο οκτάλεπτο Queen of Love με ωραία περάσματα από βιολί και φλάουτο, στα Walking Along With You, Hirem Pawnitof/Fairies' Hornpipe και Invocation, ενώ κορυφαίες στιγμές αποτελούν το οκτάλεπτο Bridge Song γεμάτο παράπονο και προσμονή για κάτι ανέγγιχτο και απρόσιτο με τις κοπέλες να μαγεύουν σαν αηδόνια καθώς αφηγούνται τι συνέβη κάτω απ΄ αυτή την γέφυρα και η μεσαιωνική ωδή στην αγάπη I Know You με κρυστάλλινα γυναικεία φωνητικά από την Simpson (κρίμα που δεν έβγαλε σόλο άλμπουμ…).

Είπαμε ότι ο δίσκος περιλαμβάνει το original cast της θεατρικής παράστασης. Λογικό είναι λοιπόν να συναντούμε θεατρικές πρόζες με πλούσια λογοπαίγνια. Πλην όμως τα The Juggler's Song, Light in Time of Darkness/Glad to See You και Puppet Song με τους δυσνόητους ιδιωματισμούς τους γίνονται κατανοητά μόνο από Άγγλους θεατράνθρωπους γιατί μόνο αυτοί το καταλαβαίνουν και όχι εμείς οι αδαείς και γι' αυτό αποτελούν «βαρίδι». Το αυτό συμβαίνει με την «πειραγμένη» κάντρυ του Bad Sadie Lee (μόνο οι Holy Modal Rounders τα κατάφερναν), το χάλια Robot Blues και τα ροκ ινστρουμενταλ Partial Belated Overture, Bridge Theme και Astral Plane Theme που είναι τελείως αταίριαστα και ιερόσυλα σε σχέση με τον υπόλοιπο δίσκο (δεν θα αργήσουν όμως να κυριαρχήσουν…).

Όσο για και το δεκαπεντάλεπτο αυθαίρετο συνονθύλευμα χωρίς σύνδεση και έμπνευση Rainbow στέκεται όμορφα σαν το γκραν φινάλε της παράστασής τους. Όχι όμως σαν κομμάτι δίσκου…

Μετά από αυτόν τον δίσκο, η Rose Simpson αφού έδωσε τα καλύτερα φωνητικά που είχε κάνει ποτέ έφυγε, παντρεύτηκε το 1971, πήγε στην Αμερική για να σπουδάσει μηχανικός ήχου και σήμερα είναι γραμματέας του Williamson και ο άντρας της τουρ μάνατζέρ του. Όμως τους εγκατέλειψε και η Electra αφήνοντας την Island να τους «δέσει» και μάλλον κλαίει τα χρήματά της….

Πολύ «ανακατεμένος» και περίεργος δίσκος που μας αφήνει αμφιβολία για το που την πάνε την δουλειά…

(**½)

- Γιώργος Δ. Δημόπουλος

ΤΕΛΟΣ Β΄ ΜΕΡΟΥΣ