Αντικειμενικό μέρος: Όσοι ήταν εκεί δεν αμφιβάλλουν στο παραμικρό. Όσοι δεν ήταν, μπορούν κι αυτοί να είναι σίγουροι βάσει αδιάψευστων ιστορικών «μουσικών πηγών». Το live των Wipers το βράδυ της 29/5/1987 στο Club 22 είναι και θα παραμείνει το κορυφαίο όλων των εποχών. Επίσης, πέραν πάσης αμφιβολίας, οι ζωντανές εμφανίσεις των Camel αποτελούν βιώματα μη επιδεχόμενα περιγραφή, που επιβεβαιώνουν ότι η μουσική «μιλά» απευθείας στην ψυχή. Όμως, πλάι σε αυτά, υπάρχει και κάτι ακόμα: η μοναδική εμπειρία ενός live των Godspeed You! Black Emperor. Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση όλα ξεκινούν αντικειμενικά, αλλά αναπόφευκτα καταλήγουν απολύτως υποκειμενικά ή, αν προτιμάτε, προσωπικά. Όπως και στην παρουσίαση που διαβάζετε τώρα.
Υποκειμενικό μέρος: Οι περισσότεροι από όσους βρεθήκαμε στο γεμάτο κόσμο Gazi Music Hall πιστεύω πως θα είχαν ξαναδεί από κοντά την επιδραστικότερη για τη μουσική των τελευταίων δύο δεκαετιών κολλεκτίβα - μπάντα από τον Καναδά. Άρα ήξεραν τι επρόκειτο να βιώσουν. Οι καινούργιοι πιθανότατα θα είχαν διαβάσει κάτι σχετικό, οπότε ξεκινάμε με το δεδομένο ότι σχεδόν κανείς δεν ήταν δυνατό να αιφνιδιαστεί. Κι εδώ γεννιέται το μεγάλο «στοίχημα»: θα μπορούσαν οι GY!BE, έχοντας θέσει τον πήχη τόσο ψηλά, να μας «μιλήσουν» όπως τις προηγούμενες φορές;
Φαντάζομαι πως αυτή η σκέψη θα πέρασε από το μυαλό αρκετών και ιδίως εκείνων που είχαν παρακολουθήσει την πρώτη τους (και ασύγκριτη) εμφάνιση στο Ρόδον. Δε σας κρύβω ότι για ένα μόνο κλάσμα του δευτερολέπτου (ναι, ναι, ήμαρτον!) έπιασα κουβέντα με την αμφιβολία. Δε θέλω να ρίξω την ευθύνη σε άλλον και ειδικά στο χαρισματικό εγκέφαλό τους Efrim Menuck, που έβγαλε πρόσφατα προσωπικό δίσκο τόσο καλό, που με έκανε να νιώσω προς στιγμή «ξεκρέμαστος» για το μέλλον των GY!BE. Αμέσως όμως σκέφτηκα ότι όντως είναι ένα live των GY!BE και απόρησα με την, έστω και στιγμιαία, έλλειψη εμπιστοσύνης στο πρόσωπό τους. Κι αυτό διότι η εμπειρία της συμμετοχής σε μια ζωντανή εμφάνισή τους δεν είναι με τίποτα η κλασική παθητική του θεατή μιας συναυλίας, ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση θα κουνηθεί - χορέψει ή θα πει και κάποιους στίχους. Εδώ συμβαίνει κάτι το σπάνιο, κάτι το μυσταγωγικό, για όσους φυσικά αποδειχτούν δεκτικοί. Ακούς μεν τη μουσική βλέποντας τα προβαλλόμενα στην οθόνη, αλλά ταυτόχρονα βλέπεις μέσα σου, ακούγοντας τι σου λέει ο εαυτός σου. Με άλλα λόγια, μια συναυλία των GY!BE είναι, τελικά, μια απόπειρα υποβοηθούμενης αυτογνωσίας. Μια απόλυτα προσωπική εμπειρία, η οποία όμως, κατά έναν περίεργο τρόπο, είναι παράλληλα και ομαδική. Πιο διαδραστικό, δε γίνεται. Τον τρόπο της διπλής αυτής λειτουργίας γνωρίζει άριστα ο Εφραίμ και η εκλεκτή παρέα του. Σιγά - σιγά τον μαθαίνουμε κι εμείς. Γι’ αυτό το βράδυ της Κυριακής 29 Απριλίου 2018 ήμασταν, για μια ακόμα φορά, τόσοι πολλοί παρόντες. Για σκεφτείτε λίγο πόσα χρόνια έχουν περάσει από το 1994, που άρχισαν όλα, και θα καταλάβετε. Μίλησε κανείς για test of time;
Το πρόγραμμα της βραδιάς τηρήθηκε ευλαβικά, όσον αφορά τις ώρες έναρξης. Παρακαλώ, μη με παρεξηγήσετε που δε θα μιλήσω για το opening act, το οποίο φυσικά παρακολούθησα από την αρχή. Ως γνωστόν, σέβομαι απόλυτα τον κόπο κάθε δημιουργού, αλλά εν προκειμένω ό,τι και να έγραφα θα τόνιζε ακόμα περισσότερο τη δεδομένη τεράστια διαφορά του δυναμικού των δύο ονομάτων. Μα, αλήθεια, ποιος θα μπορούσε να «ανοίξει» πριν τους GY!BE; Ποιοι; Οι Russian Circles;
Η ώρα είχε πάει 21.56, όταν τα φώτα χαμήλωσαν, με το κοινό να εκδηλώνει την ανυπομονησία του. Μετά από επτά λεπτά τα μέλη της μπάντας άρχισαν να παίρνουν τις θέσεις τους. Τι κρίμα, όμως... Μπορούσαμε (και πάλι) να τα δούμε καθαρά, σε αντίθεση με όσα συνέβησαν στην πρώτη συναυλία, όπου, λόγω απόλυτου σκότους, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά λεπτά για να διαπιστώσω πως στη σκηνή υπήρχαν δώδεκα μουσικοί. Αυτή τη φορά οι μουσικοί ήταν σταθερά οκτώ, συν τη σαξοφωνίστρια, που βγήκε αργότερα. Αυτή έπαιξε με πλάτη εντελώς γυρισμένη στο κοινό, σε αντίθεση με τα λοιπά μέλη, δηλαδή τους τέσσερις κιθαρίστες, τους δύο ντράμερς, τη μία βιολίστρια και τον εναλλασσόμενο μεταξύ κοντραμπάσου και ηλεκτρικού μπάσου. Κι αν η γυρισμένη πλάτη γενικά θεωρείται αγένεια, δε νομίζω να την παρεξήγησε κανείς. Ούτε και το ότι από τα χείλη της μπάντας δεν ακούστηκε η παραμικρή λέξη. Βλέπετε, στο τέλος, ακόμα και οι παρεξηγησιάρηδες θα ένιωσαν ότι οι GY!BE είναι, με τον τρόπο τους, αθεράπευτοι πολυλογάδες!
Σύμφωνα με τα καθιερωμένα, η μουσική συνοδευόταν από προβαλλόμενες κατά κανόνα ασπρόμαυρες εικόνες (σ.σ. από αναλογικό σύστημα προβολής, παρακαλώ), που εναλλάσσονταν διαρκώς. Ως γνωστόν, στην περίπτωση αυτή τα προβαλλόμενα όχι μόνο δε σε αποσπούν από τη μουσική, αλλά συμβάλλουν ενεργά στην έκλυση συναισθημάτων. Οι πιο φανατικοί τους φίλοι δε θα ξαφνιάστηκαν καθόλου στη θέα της πρώτης, γραμμένης με γραμματοσειρά γραφομηχανής, λέξης που φάνηκε στο «πανί». Αυτή ήταν η λέξη “hope”. Δηλαδή, το επίκεντρο της αναζήτησής τους. Οι ακόμα πιο ψαγμένοι θα τη θυμήθηκαν, εκτός από το ντεμπούτο άλμπουμ τους, μέσα από την αρχική εικόνα στο (τότε) νεοσύστατο site τους. Αλήθεια, πόσα μπλουζάκια έχετε με αυτήν την εδώ και πάρα πολλά χρόνια εξαφανισμένη εικόνα; Πόσα; Χα, χα. Συγχωρήστε με, αλλά σας περνάω...
Τώρα, σύμφωνα με τα καθιερωμένα, πρέπει να μιλήσω για τα «τραγούδια» που έπαιξαν. Ωραία! Μόνο που δε θα το κάνω! Γιατί; Απλά διότι δεν έχει καμία σημασία. Δηλαδή, έχει, αλλά μικρή. Πρωτεύον εδώ είναι το συναίσθημα ή, αν δε φοβάστε τις λέξεις, η συγκίνηση, η συγκατάβαση. Κι αν με ρωτήσετε πού θα συν-κατα-βείτε, τότε θα σας απαντήσω πως δεν ξέρω ακριβώς, επιεδή (αρχικά) αυτό μοιάζει να είναι απόλυτα προσωπική σου υπόθεση. Μη ξεχνάτε όμως ότι η λέξη έχει αρχικά ένα «συν», οπότε να είστε σίγουροι ότι τελικά θα βρείτε κι άλλους σαν κι εσάς. Οδηγός μας κι αυτή τη φορά ήταν οι επιβλητικές και μη κιθαριστικές παραμορφώσεις, τα τρομακτικά τύμπανα, τα αλλοπαρμένα έγχορδα και αρκετή δόση... αγάπης. Όχι έρωτα. Στην περίπτωση των GY!BE, όποιος φοβάται τις λέξεις, μάλλον φοβάται και τη μουσική τους. Ή, έστω, δεν την αφήνει να του «μιλήσει», όπως εκείνη ξέρει, στην ψυχή. Μια μουσική που αγαπά το φως κι αποζητά την ελπίδα μέσα σε σύγχρονα εφιαλτικά και δυστοπικά μέρη. Λίγο - πολύ σαν τα δικά μας. Μια μουσική που θέλει να σου πει πως δεν αντιστέκεσαι μόνος στο σκοτάδι, που σε καλεί σε επ-ανά-σταση. Κι αν οι GY!BE δε γνωρίζουν ετυμολογία της Ελληνικής γλώσσας, δεν παύουν να είναι ποιητές. Δε μιλούν με ανώφελες λέξεις, εν μέσω μιας σύγχρονης Βαβέλ, αλλά με νότες κατανοητές από όλους.
Όσο περνούσε η ώρα το συναίσθημα κορυφωνόταν μέσα από ανατριχιαστικά τζαμαρίσματα και επιβλητικά σόλο. Ο κόσμος τους σεβάστηκε, παρακολουθώντας - συμμετέχοντας με προσήλωση και ησυχία, παρά τις λίγες (αναμενόμενες) εξαιρέσεις, που δε θα συγκεκριμενοποιήσω, για να μη με πείτε προκατειλημμένο (χμ, κι εγώ μάλλον καταλαβαίνω ότι είμαι – πιστεύω, όμως, δικαιολογημένα). Κάπως έτσι φτάσαμε στις 23.36’, όταν έπεσαν οι πρώτες νότες του Sad Mafioso. Κάποιοι ούρλιαξαν, ενώ κάποιοι άλλοι πάγωσαν στο άκουσμά τους. Τέτοια τραγούδια δε γράφονται συχνά κι όταν τα ακούς, ανοίγεις τις αισθήσεις σου. Ναι, θυμάμαι πως είπα ότι δεν έχει νόημα να αναφέρω τίτλους τραγουδιών, αλλά επιτρέψτε μου αυτή τη μόνη εξαίρεση, που αποτέλεσε τον επίλογο της βραδιάς.
Η ώρα ήταν 23.54’ όταν οι μουσικοί έφευγαν ένας - ένας από τη σκηνή, αφήνοντας τους ενισχυτές τους ανοικτούς και τη μουσική να παίζει «μόνη» για πέντε ακόμα λεπτά. Ύστερα ο κόσμος ανασυντάχθηκε μετά το μούδιασμα, βρήκε τη μιλιά του και ξαναέβγαλε τη μπάντα στις 00.04’. Τι θα μπορούσε όμως να παιχτεί μετά από αυτό; Να ‘ταν το World Police and Friendly Fire, να ‘ταν το Moya; Δε θα σας πω, για να μη φανώ για δεύτερη φορά ασυνεπής. Θα το βρείτε πολύ εύκολα όμως, όσοι δεν το γνωρίζετε ήδη. Στην οθόνη είχαν φανεί έγχρωμες φλόγες και έντεκα λεπτά αργότερα η μουσική έπαψε, τα φώτα άναψαν και το ταξίδι έμοιαζε να έχει τελειώσει. Μόνο που, στην πραγματικότητα, μόλις είχε αρχίσει.
Καλό Ταξίδι Εσύ! Μαύρε Αυτοκράτορα.
Κείμενο: Τάκης Κρεμμυδιώτης / Φωτογραφίες: Μιχάλης Κουρής
