Ο Κώστας Τουρνάς αγαπά πολλά πράγματα στη ζωή του. Ένα από αυτά φαίνεται πως είναι και το φιλόξενο Zoo, όπου φέτος εμφανίζεται για δεύτερη σεζόν, με τη μικρή διαφορά ότι παίζει τις Παρασκευές του Νοεμβρίου. Την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου ο κόσμος γέμισε για άλλη μια φορά το χώρο, αψηφώντας την κακοκαιρία και τα μεγάλα κυκλοφοριακά προβλήματα, θέλοντας να ζήσει από κοντά μια βραδιά που δε νομίζω να είχε την παραμικρή αμφιβολία πως θα ήταν πανέμορφη. Και, φυσικά, δεν έπεσε έξω. Για την ακρίβεια, με όλη την προϊστορία του Κώστα Τουρνά και ειδικότερα εκείνη που αφορά τις ζωντανές του εμφανίσεις, όλοι μας γνωρίζαμε ότι η μουσική νύχτα θα ήταν ευχάριστα μακριά. Όχι όμως ότι θα ήταν τόσο ευχάριστα μεγάλη!
Οι προσδοκίες μας άρχισαν να εκπληρώνονται με κάποια καθυστέρηση από την αρχική εξαγγελία, όταν οι πέντε μουσικοί βγήκαν στη σκηνή στις 23.26’, προφανώς λόγω των συνθηκών που προανέφερα, αλλά και του εργάσιμου της ημέρας. Η τετραμελής μπάντα που κατά κύριο λόγο συνόδευσε τον Κώστα, αλλά και έπαιξε έξι τραγούδια χωρίς αυτόν, αποτελούνταν από πολύ καλούς μουσικούς, τους οποίους απολαύσαμε και σε σόλο, κατά τα πρότυπα κάθε μπάντας που σεβόταν τον εαυτό της πίσω στα όμορφα 70’ς. Στην κιθάρα ήταν ο βιρτουόζος και παλιός γνώριμος Δημήτρης Τσοπανέλλης, την εξαιρετική rhythm section αποτελούσαν οι Στέλιος Πασχάλης στα τύμπανα και Κώστας Βήχος στο μπάσο, ενώ πλήκτρα έπαιξε υπέροχα κυρίως ο Διαμαντής Καλαφατιάδης και για τέσσερα τραγούδια ο Ποίμης Πέτρου, ο οποίος έδωσε μια ακόμα πιο ευαίσθητη διάσταση στα τραγούδια αυτά με την ταξιδιάρικη φωνή του. Η βραδιά είχε και μια φιλική συμμετοχή από τους παρευρισκόμενους στο κοινό. Όχι το Νίκο Σαργκάνη, που τον άκουσα να επιβεβαιώνει ότι η θρυλική του απόκρουση ήταν σε ματς εναντίον της Δανίας, αλλά τον Τζώνυ Βαβούρα (τελικά, ας ξεκαθαρίσει ο ίδιος την ορθογραφία του ονόματός του, για να λάβει τέλος αυτή η Ομηρική διαμάχη!). Ο Βαβούρας, μετά το αναμενόμενο χιουμοριστικό διάλογο που είχε με τον Κώστα, τραγούδησε με τη μπάντα τα Stand by Me του Ben E. King, Whole Lotta Shakin’ Going On του Jerry Lee Lewis και Johnny Be Good του Chuck Berry.
Όπως είπα και παραπάνω το κουαρτέτο έπαιξε χωρίς τον Κώστα κάποια τραγούδια, για να πάρει αυτός τις απαιτούμενες ανάσες. Μη φανταστείτε πως η φωνή του δεν αντέχει όσο παλιά. Αυτό που συμβαίνει είναι ακριβώς το αντίθετο. Μόνο που οι ανάσες είναι απαραίτητες, σε ένα σετ που περιλαμβάνει τριάντα έξι τραγούδια, όπως αυτό που απολαύσαμε. Ναι, καλά διαβάσατε. Και μάλιστα στον αριθμό τριάντα έξι δεν ανήκουν όσα δεν τραγουδήθηκαν από τον Κώστα. Τώρα καταλάβατε πλήρως γιατί αποκάλεσα τη συναυλία αυτή μαραθώνιο! Ανάμεσα σε αυτά τα «επιπλέον» τραγούδια ξεχώρισαν τα Ο Γέρος των Poll, και τα The Thrill is Gone του B. B. King, She Drives Me Crazy των Fine Young Cannibals και Isn't She LovelyτουStevie Wonder.
Πριν αναφερθώ στα τραγούδια αυτά καθεαυτά, θα ήθελα να τονίσω κάτι σχετικά με τους στίχους τους. Είναι αληθινά υπέροχο να διαπιστώνει κανείς για πολλοστή φορά την ποιότητα των περισσότερων στίχων του Κώστα. Το ακόμα πιο όμορφο δεν έχει να κάνει τόσο με τη διαχρονικότητά τους, αλλά με το πόσο αυτοί επαναπροσδιορίζονται σε προσωπικό του κάθε ακροατή επίπεδο, βάσει των εμπειριών που αυτός απέκτησε στα χρόνια που πέρασαν από τότε που τους πρωτοάκουσε. Κι αν αυτό έχει να κάνει με κάποιου είδους αγαλλίαση σε εμάς, σκεφτείτε τι μπορεί να σημαίνει για τον ίδιο το δημιουργό τους. Ιδιαίτερα στις μέρες μας, που σπανίζει η τέχνη που σε αφήνει άναυδο ή σε κάνει να ανασάνεις, τέτοιοι στίχοι έχουν ειδικό βάρος. Κάπως έτσι απήλαυσα ξανά τους «Ανοίγει ο ουρανός στις ακοίμητες ψυχές», «Χάνεται η ψυχή μου νερό, ό,τι κι αν κρατάμε δεν έχουμε τίποτα», «Όσο κι αν αλλάξω μόνο εσένα θ’ αγαπώ», «Πρώτα πρέπει να βλέπεις πάνω ψηλά, και μετά ν’ αγαπάς, να δίνεις διπλά. Το παιδί που δε μεγάλωσε να ξαναγίνεσαι, να ελπίζεις, να πιστεύεις και να αφήνεσαι», «Εμείς που αγαπάμε δεν πεθαίνουμε ποτέ», ολόκληρο το Κρυφό Σχολειό και τόσους άλλους.
Το κοινό ήταν εκδηλωτικό από την αρχή και, όπως ήταν αναμενόμενο, συμμετείχε ενεργά στα γνωστότερα τραγούδια. Τραγουδούσε, μεταξύ άλλων στα Τι να μας Κάνει η Νύχτα, Στιγμές / Όπου Φυσάει ο Άνεμος, Όμορφη, Κυρίες και Κύριοι και Άνθρωπε Αγάπα, ενώ χτυπούσε ρυθμικά παλαμάκια στα Άναψε Φωτιά και Δε Μετανιώνω / Μην της το Πεις. Υπέροχη ήταν η bluesy εκτέλεση του Άρχων Νους, αλλά και οι jazzy των Ό,τι κι αν Κρατάμε καιAutobianchi. Έντονο χειροκρότημα πήραν τα Κάτω απ’ την Ακρόπολη, Κάνε ό,τι σ’ Αρέσει και Ο Αχιλλέας απ’ το Κάιρο. Χαμός έγινε στο ανυπέρβλητο Λεν’, αλλά και στα Ήλιε Μου, Αν ο Έρωτας Ζει και Μαϊμού. Πολύ καλά και πολύ δυνατά εκτελεσμένα ακούστηκαν τα Ο Χρόνος ο Καλύτερος, Ή Αγαπάς ή Φεύγεις και Η Γυναίκα Είναι High. Καλύτερο της βραδιάς, αν με πιέσετε πολύ να ξεχωρίσω κάποιο, θα έλεγα πως ακούστηκε το Αερόστατο.
Ο Κώστας αποκάλεσε το Πού θα Κοιμηθείς Απόψε ως τον εθνικό ύμνο των ανθρώπων με κατανόηση, σπεύδοντας να διευκρινίσει με χαμόγελο ότι εξυπακούεται πως δεν υπονοείται κάτι πονηρό. Το Δεν Λέει ακούστηκε με τέτοιον τρόπο, που μου θύμισε τους Journey! Ο Κώστας προλόγησε το Εμείς που Αγαπάμε, λέγοντας ότι είναι τραγούδι που έπαιξαν οι Poll στο reunion του 1991, ενώ έκλεισε τη βραδιά με το αγαπημένο του, το Μόνοι μας Γεννιόμαστε, αναφέροντας την ιστορία πίσω από αυτό, που εδράζεται σε μια διαφωνία που είχε με τον πατέρα του, ο οποίος έλεγε πως πεθαίνουμε μόνοι. Είπε μάλιστα, ότι όταν το έγραφε, γύρω στις τρεις μετά τα μεσάνυχτα, μια πεταλούδα μπήκε από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα και κάθισε στον ώμο του.
Η συναυλία, που είχε ένα διάλειμμα δεκατεσσάρων λεπτών στις 00.32’, συνεχίστηκε μέχρι τις 02.26’. Σε ελάχιστα λεπτά από τότε η μπάντα ξαναβγήκε και έπαιξε τα Είδα Κάποια (Σαν τροχός), Όσες Φορές, Όλη τη Νύχτα και Δεν Ξέρω αν σ’ Έχω. Στις 02.38’ έφυγαν για τρία λεπτά και ξαναβγήκαν για να παίξουν τα Το Ροκ το Ελληνικό και Έλα στην Αγκαλιά μου.
Ο κόσμος έφυγε πολύ ικανοποιημένος, αλλά και το ίδιο και οι μουσικοί. Ο Κώστας είπε δύο φορές ότι η δική τους χαρά είναι μεγαλύτερη όταν το κοινό δεν είναι απλά μεγάλο σε αριθμό, αλλά ιδίως όταν μετέχει ενεργά στα τραγούδια.
Παίρνοντας το δρόμο για το σπίτι, μου καρφώθηκε στο μυαλό, όταν φτάσω, να ακούσω αμέσως Terry Callier. Κι αυτό αμέσως μου φάνηκε απόλυτα φυσιολογικό.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τάκης Κρεμμυδιώτης
